Yatırımcı bilgilendirme dizisi -1- Sermaye artırımı nedir neden yapılır?

Borsa'da işlem yapan yatırımcılar için oldukça fazla karşılaşılan konu başlıklarından biri sermaye artırımı nedir neden yapılır? Yatırımcı bilgilendirme yazı dizisinin ilk yazısında sermaye artırımı konusunu sizler için detaylı olarak inceledik Tüm detaylar haberimizde...

Sermaye artırımı nedir neden yapılır?

Öncelikle sermaye artırımı nedir, buradan başlayalım zira hemen her gün piyasada bu konuyla alakalı haberler önümüze geliyor ve bazılarını yorumlamakta zorlanıyoruz. Sermaye artırımlarının hisse senedi fiyat hareketlerini de yönlendirdiği de bir gerçek. Keza genelde bedelli sermaye artırımında hisse senedinin değeri düşüyor, rüçhan kavramı işin içine giriyor, bedelsiz hesaplaması ise ayrı bir dert ve ne hikmetse bedelsiz sonrası hisse senedi tavan tavan gidiyor.

Sermaye artırımı bir şirketin kuruluş aşamasında belirlenmiş olan esas sözleşmesine karşılık gelen hisse senetlerinin bedelinin ödenmesini takriben genel kurul kararıyla yeni hisse senetlerinin çıkarılması ve bu sayede şirketin sermayesinin artırılması işlemidir. Bu işlem ile şirket dışarıdan kaynak toplamış olur ve bunun karşılığını yatırımcısına hisse senedi vererek öder. Yani hem şirketin kasasına para girmiş olur hem de şirket yatırımcılarının elindeki hisse senetlerinin sayısı artar. Bedelli sermaye artırımına katılmak isteyenler, şirketin onlar için öncelikli olarak tanıdığı rüçhan hakkını kullanarak alıma geçebilirler, bedelliye katılmak istemeyenler ise rüçhan kuponlarını rüçhan hakkı kullanım süresince satabilirler. Borsada rüçhanlı hisse senetlerini ayırt etmek için hisse senedi kodunun sonuna .R eklenir.

Bedelli sermaye artırımında yatırımcılar, şirkete önceki yatırımlarından daha fazlasını koymak istemeyebilirler

Bir şirket neden bedelli sermaye artırımı yaparak ortaklarından para ister?

Bunun temelde iki sebebi vardır, ya şirket büyüyecektir ve bu büyümeye bağlı olarak ek kaynağa ihtiyacı vardır ya da yatırım yapacaktır ve kasasında yeterli miktarda nakit yoktur. Bu durumda mecburen gereken fon ihtiyacını ortaklarından sağlama yoluna gider.

Hangi şirket ne zaman sermaye artıracak?

Bu sorunun birden fazla yanıtı var aslında. Kamuyu aydınlatma platform, bakacağımız ilk adres fakat orada tarih filtresiyle tüm hisse senetlerini tarayabileceğimiz, derli toplu bir rapor çekebileceğimiz bir alan yok. Bundan dolayı aracı kurumların araştırma departmanlarının yayınladığı sermaye artırım raporlarına gidilmesi gerekir

Bedelsiz sermaye artırımı nedir?

Bedelsiz sermaye artırımında, şirketin kendi iç kaynaklarını kullanarak yatırımcılarından herhangi bir şey talep etmeksizin hisse senetlerini dağıttıkları bir yöntemdir. Bazen şirketler karlarını temettü olarak dağıtmak yerine bedelsiz hisse senedi verebilirler. Şirketin kasasına ek bir kaynak girmez fakat dolaşımdaki pay adedi artacağından likidite sağlanır. Bedelli de böyle bir uygulama söz konusu değildir. Bedelsiz sermaye artırımı potansiyeli yüksek gözüyle bakılan (bu şirketlerin çoğunlukla hisse başına kaları da yüksektir) şirketlerin hisse senetlerine çoğunlukla yükselecek gözüyle bakılır. Gerçekten de piyasa değeri değişmediği halde fiyatı ucuzlamış algısından dolayı anlamsız bir yükseliş trendi oluşabilir.

Bedelsiz sermaye artırımını hiç bilmeyen birine en basit haliyle anlatırken genellikle aynı örnek verilir: Bedelsiz sermaye artırımının 20 lirayı iki onluk olarak bozdurmaktan bir farkı yoktur. Elinizdeki malın toplamda (bu örnekte kağıt para) piyasa değeri değişmez (iki adet paranız vardır ve toplamı yine 20 tl’dir) fakat ilk anda elinizdeki paranın üzerinde yazan değer yarısı kadar düşmüştür.

Bedelli — bedelsiz bölünmeler (diğer bir adıyla sermaye artırımı) sonrasında piyasa fiyatının nasıl hesaplanır?

Sermaye artırımı sonrası fiyat = (hf+bl) / (1+bl+bs)

hf: hisse senedi fiyatı

bl: bedelli oranı

bs: bedelsiz oranı

Örnek:

Hisse senedinin fiyatı 10 lira olsun. Bu hisse senedi %80 bedelli, %120 bedelsiz veriyor. Öyleyse denklemde yerine koyalım:

hf: 10

bl: 0,8 (1 liralık hisse senedi karşılığında ödemem gereken tutar ne?)

bs: 1,2

= (10+0,8) / (1+0,80+1,2) = 1,86

10,8 liraya karşılık 3 lot hisse senedi yani her biri için 3,6 lira ödemiş oldum.

Bedelsiz potansiyeli = [( Özsermaye / Ödenmiş Sermaye ) — 1] * 100

Bu oran ne kadar yüksekse (kayıtlı sermaye tavanına da bakılmak koşuluyla) şirketin bedelsiz verme potansiyeli o denli yüksektir.

Bedelsizde yine bilançoda yer alan kalemler ödenmiş sermayeye ekleniyor. Yukarıda bahsettiğim formül içerisine araştırma raporlarında gördüğüm emisyon primleri, yabancı para çevrim farkları, değer artış fonları vb kalemler de alınabilir.

Bedelsiz sonrası fiyatın bedelsiz oranı doğrultusunda düşmesi hisse senedine diğer yatırımcıların erişimini kolaylaştıracağından işlem hacmi artar, bu da yükseliş trendini tetikleyebilir. Bu anlamda şirket bedelsiz verdikten sonra hisse senedini almak yerine, bedelsiz verme potansiyeli yüksek hisse senetlerini beklenti gerçekleşmeden evvel satın almak daha karlıdır. Yatırımcıların zihninde, şirketin bedelsiz öncesi gördüğü fiyata kısa sürede geleceği beklentisi vardır. Bedelsizden önceki 15 gün boyunca hisse senedinde yükseliş varsa beklentinin satın alındığını rahatlıkla söyleyebiliriz, açıklama sonrası bir miktar daha yükseliş olsa bile çok geçmeden geri çekilme, bedelsiz oranı beklentiden daha düşük gelirse ciddi bir düşüş yaşanabilir. Uzun vadede bu yükselişlerin ne ölçüde devamı geliyor, bedelsiz sonrası bir tepki yükselişi mi yoksa trend mi başlıyor sorularına net cevaplar aranmalı.

Borsa ve kripto haberlerine ilk siz ulaşmak için sitemize abone olmayı ve bildirimleri aktife almayı unutmayınız. Twitterdan takip ederek ve Telegram grubumuza katılarak da piyasa haberlerine ilk siz ulaşabilirsiniz.

Öncü haberciliğin adresi Borsametre…