Merkez Bankası'ndan TL'yi güçlendirecek hamle

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, liralaşma stratejisini güçlendirmek için menkul kıymet tesisi ve zorunlu karşılıklarda düzenlemeye gitti.

Merkez Bankası'nı "Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği" ve "Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği" Resmi Gazete'de yayımlandı.

Buna göre, Türk lirası mevduatların/katılım fonlarının payı yüzde 60'ın altında kalan bankaların yabancı para zorunlu karşılık oranı yükümlülüklerine tüm vadelerde 5 puan ilave edilecek. 

Türk lirası mevduatların/katılım fonlarının payı yüzde 70'ten fazla olan bankalara ise kredi faizine göre makro ihtiyati tedbirlerde muafiyet sağlanacak.

Menkul Kıymet Tesisi Düzenlemesi

Münhasıran kıyı bankacılığı yapan bankalar, İller Bankası, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş. ve Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş., aktif büyüklüğü veya menkul kıymet tesisine tabi kalemlerin büyüklükleri Merkez Bankasınca belirlenen tutarın altında olan bankalar ile 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu gereğince iradi tasfiyeye giden bankalar tasfiyenin ilân edildiği tarihten itibaren, temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilen kredi kuruluşları devir tarihinden itibaren bu Tebliğ hükümlerine tabi olmayacak.

Mevduat ve katılım bankalarının tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre bankalarca gerçek ve tüzel kişi için hesaplanacak Türk lirası mevduat/katılım fonunun toplam mevduat/katılım fonu içindeki payına göre ilave veya indirimli olarak menkul kıymet tesis edilecek.

Menkul kıymet tesis oranı, gerçek ve tüzel kişi için hesaplanan paylardan düşük olanı; yüzde 60,00’ın altında kalan bankalar için 7 puan artırımlı, yüzde 60,00 (dâhil) ile yüzde 70,00 arasında olan bankalar için 5 puan indirimli, yüzde 70,00 ve üzerinde olan bankalar için 7 puan indirimli, uygulanacak.

Tebliğ gereğince gerçek ve tüzel kişi için hesaplanacak Türk lirası mevduat/katılım fonunun toplam mevduat/katılım fonu içindeki payından düşük olanı yüzde 70,00 ve üzerinde olan bankalara bu maddenin ikinci fıkrası uyarınca birinci kademeye göre menkul kıymet tesis oranı tatbik edilmeyecek.

Ayrıca aynı Tebliğe aşağıdaki geçici madde eklendi.

Dönüşüm oranına göre menkul kıymet tesisine ilişkin geçici uygulama

GEÇİCİ MADDE 10- (1)29/9/2023(dâhil) hesaplama tarihine kadar uygulanmak üzere, mevduat ve katılım bankalarının tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni ve 31/3/2023 hesaplama tarihinde mevcut olan yabancı para mevduat/katılım fonu esas alınarak Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre bankalarca gerçek ve tüzel kişi için ayrı ayrı hesaplanacak yabancı para mevduat/katılım fonundan Türk lirası mevduat/katılma hesabına dönüşüm oranlarına göre;

a)28/4/2023hesaplama tarihinden itibaren ilgili hesaplama döneminde yüzde 5,00’ın,

b)27/6/2023hesaplama tarihinden itibaren ilgili hesaplama döneminde yüzde 3,00’ın,

altındadönüşüm yapılması halinde gerçek ve tüzel kişi için ayrı ayrı eksik kalan tutar kadar menkul kıymet bloke olarak tesis edilir.

(2)31/3/2023hesaplama tarihine göre gerçek ve tüzel kişi için hesaplanan oranlardan düşük olanı;

a)27/6/2023hesaplama tarihinden itibaren yüzde 15,00’ın,

b)29/9/2023hesaplama tarihinden itibaren yüzde 24,00’ın,

altındakalan bankalar için ilgili dönüşüm oranının paydasında yer alan mevduat/katılım fonu tutarının yüzde 5’i oranında ilave menkul kıymet söz konusu hedeflere ulaşılıncaya kadar bloke olarak tesis edilir.

(3) Tesis süresi, hesaplama tarihini takip eden ayın son cuma günü başlar, tesis başlangıcını takip eden altıncı ayın son cuma gününden bir önceki gün sona erer.

(4) Bu madde hükümleri yabancı para cinsinden mevduat/katılım fonu büyüklüğü Merkez Bankasınca belirlenecek tutarın altında olan bankalara uygulanmaz.”

MADDE 5-Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Zorunlu Karşılık Düzenlemesi

Mevduat/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları için belirlenen zorunlu karşılık oranlarına ilave olarak zorunlu karşılık tesis edilecek.

Gerçek veya tüzel kişi için Türk lirası mevduat/katılım fonu payı hesaplanamayan bankalarda Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslar dikkate alınacak.

Buna göre, mevduat ve katılım bankalarının tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre bankalarca gerçek ve tüzel kişi için hesaplanacak Türk lirası mevduat/katılım fonunun toplam mevduat/katılım fonu içindeki payına göre mevduat/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları için belirlenen zorunlu karşılık oranlarına ilave olarak zorunlu karşılık tesis edilecek.

Gerçek ve tüzel kişi için hesaplanan paylardan düşük olanı yüzde 60,00’ın altında kalan bankalar için 5 puan ilave edilecek.

Tebliğ 28 Nisan 2023 tarnihinde yürürlüğe girecek.